Prawnik wyjaśnia: Zmiany regulaminu urzędowania sądów powszechnych

W dniu 1 stycznia 2023 r. weszły w życie przepisy Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 21 grudnia 2022 r. zmieniające rozporządzenie – Regulamin urzędowania sądów powszechnych (rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 18 czerwca 2019 r. wydane na podstawie art. 41 § 1 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. – Prawo o ustroju sądów powszechnych [Dz. U. z 2020 r. poz. 2072, z późn. zm.]).

Po nowelizacji pisma sądowe zamieszczone w sądowym systemie teleinformatycznym i odnotowane w nim jako wydane mogą być wysłane bez podpisu. Pismo sądowe, a w razie przesłania odpisu orzeczenia pismo przewodnie, przy którym odpis jest przesyłany, zawiera wskazanie stanowiska służbowego lub pełnionej funkcji oraz imię i nazwisko osoby, która podpisałaby pismo sądowe, gdyby nie możliwość jego wysyłki bez podpisu. Nie stosuje się wymogów zamieszczenia pieczęci urzędowej i poświadczenia za zgodność z oryginałem na przesyłanym odpisie orzeczenia oraz podpisania pozostawionej w aktach kopii wysłanego pisma.

Dodany został § 391a, zgodnie z którym sąd odwoławczy w przypadku wydania wyroku, którego skutkiem jest konieczność wszczęcia wobec skazanego postępowania wykonawczego dotyczącego kary pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej wykonania, sporządza w dwóch egzemplarzach odpisy z akt sprawy w zakresie określonym w art. 11 K.k.w. i przesyła je bezzwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia wydania tego wyroku sądowi pierwszej instancji, chyba że akta sprawy zostały już zwrócone temu sądowi. Zgodnie z art. 11 Kodeksu karnego wykonawczego (dalej „K.k.w.”) sąd, kierując orzeczenie do wykonania, przesyła jego odpis lub wyciąg, ze wzmianką o wykonalności, a w wypadku orzeczenia prawomocnego - z datą jego uprawomocnienia się, odpowiedniemu organowi powołanemu do wykonywania orzeczenia. Sąd przesyła dyrektorowi zakładu karnego lub aresztu śledczego orzeczenie wraz z uzasadnieniem, jeżeli zostało sporządzone. Po zwrocie przez sąd odwoławczy akt sprawy sąd pierwszej instancji bezzwłocznie przesyła dyrektorowi zakładu karnego lub aresztu śledczego uzasadnienie wyroku sądu drugiej instancji, jeżeli zostało sporządzone i nie zawiera informacji niejawnych.

Zgodnie z art. 79 K.k.w. skazanego na karę pozbawienia wolności sąd poleca zatrzymać i doprowadzić do aresztu śledczego. W uzasadnionym wypadku, na wniosek skazanego, sąd może wezwać skazanego do stawienia się w wyznaczonym terminie w areszcie śledczym, położonym najbliżej miejsca jego stałego pobytu, wraz z dokumentem stwierdzającym tożsamość, jeżeli dotychczasowa postawa i zachowanie skazanego uzasadniają przypuszczenie, że skazany stawi się na wezwanie. Zarządzenie wymaga uzasadnienia. Jeżeli skazany, mimo wezwania, nie stawił się w areszcie śledczym, sąd poleca go zatrzymać i doprowadzić. Kosztami zatrzymania i doprowadzenia sąd obciąża skazanego. Przeniesienie skazanego z aresztu śledczego do właściwego zakładu karnego następuje po decyzji klasyfikacyjnej komisji penitencjarnej.

Po nowelizacji § 398 Rozporządzenia otrzymał następujące brzmienie: w przypadku, o którym mowa w art. 79 § 1 K.k.w., osoba funkcyjna lub osoba przez nią upoważniona przesyła jednostce Policji właściwej według ostatniego miejsca pobytu skazanego nakaz zatrzymania i doprowadzenia i wskazuje areszt śledczy położony najbliżej miejsca jego stałego pobytu, do którego doprowadzenie ma nastąpić. W przypadku niewykonania nakazu zatrzymania i doprowadzenia w terminie miesiąca od jego przesłania Policji, osoba funkcyjna lub osoba przez nią upoważniona kieruje sprawę na posiedzenie w przedmiocie wydania listu gończego, podejmując jednocześnie czynności zmierzające do ustalenia miejsca pobytu skazanego. W przypadku ustalenia, że zachodzą podstawy do wydania europejskiego nakazu aresztowania, osoba funkcyjna lub osoba przez nią upoważniona kieruje sprawę na posiedzenie w przedmiocie wystąpienia z wnioskiem o wydanie europejskiego nakazu aresztowania. Osoba funkcyjna lub osoba przez nią upoważniona nie rzadziej niż raz na 3 miesiące występuje do właściwej jednostki Policji w celu ustalenia stanu poszukiwań skazanego, wobec którego został wydany list gończy.

Powyższe zmiany wprowadzone do Regulaminu urzędowania sądów powszechnych są bardzo istotne dla osób skazanych. W sposób bezprecedensowy przyspieszają one bowiem postępowanie wykonawcze, które polega na doprowadzeniu do wykonania orzeczonej przez sąd prawomocnie kary bezwzględnej pozbawienia wolności. Po nowelizacji sąd odwoławczy ma obowiązek przesłać akta sprawy sądowi pierwszej instancji (który wydał wyrok w pierwszej instancji) bezzwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia wydania tego wyroku. Sąd pierwszej instancji po otrzymaniu akt podejmuje natomiast czynności wykonawcze mające na celu doprowadzenie osoby skazanej do odbycia kary. To oznacza, że skazani mają obecnie bardzo mało czasu na podjęcie ewentualnych działań procesowych w celu na przykład odroczenia wykonania kary, czy ubiegania się o wyrażenie przez sąd penitencjarny zgody na odbycie kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego, o ile chcą ubiegać się o to pozostając na wolności. W tej sytuacji jeszcze większego znaczenia nabiera instytucja wstrzymania wykonania kary. Wniosek w tym przedmiocie należy składać do sądu pierwszej instancji niezwłocznie po wydaniu wyroku przez sąd drugiej instancji. Należy pamiętać, że wniosek taki musi zostać należycie uzasadniony, aby miał szanse powodzenia.

Zobacz też: