Prawnik wyjaśnia: Zmiany w prawie karnym od października 2023

Z dniem 1 października 2023 r. wszedł w życie szereg zmian w Kodeksie karnym. W dzisiejszym artykule zostanie omówiona zmiana dotycząca przestępstw przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji.

Zaostrzona została odpowiedzialność karna związana z popełnieniem przestępstwa polegającego na prowadzeniu pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości. Przed nowelizacją art. 178a § 1 k.k. przewidywał, że sprawca tego przestępstwa podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat 2. Obecnie – od dnia 1 października 2023 r. przestępstwo to zagrożone jest karą pozbawienia wolności do lat 3. Sąd nie ma już wyboru orzeczenia jednek z trzech kar tj. kary grzywny, ograniczenia wolności lub pozbawienia wolności. Jedyną więc możliwością zastosowanie jednej z kar łagodniejszego rodzaju niż pozbawienie wolności jest zastosowanie art. 37a k.k., zgodnie z którym „jeżeli przestępstwo jest zagrożone tylko karą pozbawienia wolności nieprzekraczającą 8 lat, a wymierzona za nie kara pozbawienia wolności nie byłaby surowsza od roku, sąd może zamiast tej kary orzec karę ograniczenia wolności nie niższą od 4 miesięcy albo grzywnę nie niższą od 150 stawek dziennych, w szczególności jeżeli równocześnie orzeka środek karny, środek kompensacyjny lub przepadek”. Przepisu powyższego nie stosuje się jednak w przypadku sprawców przestępstwa określonego w art. 178a § 4 k.k., a więc tych, którzy już wcześniej byli prawomocnie skazani za prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, albo za przestępstwo określone w art. 173 (spowodowanie katastrofy w komunikacji), 174 (sprowadzenie niebezpieczeństwa katastrofy w komunikacji, 177 (spowodowanie wypadku komunikacyjnego) lub 355 § 2 k.k. (spowodowanie wypadku komunikacyjnego przez żołnierza, którego następstwem jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu) popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego, albo którzy dopuścili się prowadzenia pojazdu w stanie nietrzeźwości w okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo.

Z dniem 14 marca 2024 r. wejdzie w życie przepis art. 44b Kodeksu karnego. Zgodnie z tym przepisem Sąd w wypadkach wskazanych w ustawie będzie orzekał przepadek pojazdu mechanicznego prowadzonego przez sprawcę w ruchu lądowym. Przepis ten stanowi, że jeżeli w czasie popełnienia przestępstwa pojazd nie stanowił wyłącznej własności sprawcy albo po popełnieniu przestępstwa sprawca zbył, darował lub ukrył podlegający przepadkowi pojazd, orzeka się przepadek równowartości pojazdu. Za równowartość pojazdu uznaje się wartość pojazdu określoną w polisie ubezpieczeniowej na rok, w którym popełniono przestępstwo, a w razie braku polisy - średnią wartość rynkową pojazdu odpowiadającego, przy uwzględnieniu marki, modelu, roku produkcji, typu nadwozia, rodzaju napędu i silnika, pojemności lub mocy silnika oraz przybliżonego przebiegu, pojazdowi prowadzonemu przez sprawcę, ustaloną na podstawie dostępnych danych, bez powoływania w tym celu biegłego. Jeżeli ustalenie średniej wartości rynkowej nie będzie możliwe ze względu na szczególne cechy tego pojazdu, sąd zasięgnie opinii biegłego.

Przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu nie będzie się orzekać, jeżeli sprawca będzie prowadzić niestanowiący jego własności pojazd mechaniczny wykonując czynności zawodowe lub służbowe polegające na prowadzeniu pojazdu na rzecz pracodawcy. W takim wypadku sąd orzekać będzie nawiązkę w wysokości co najmniej 5000 złotych na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy

Postpenitencjarnej. Przepadku pojazdu mechanicznego oraz przepadku równowartości pojazdu nie będzie orzekać się również wtedy, gdy orzeczenie przepadku pojazdu mechanicznego okaże się niemożliwe lub niecelowe z uwagi na jego utratę przez sprawcę, zniszczenie lub znaczne uszkodzenie.

Co istotne, przepadek pojazdu będzie można orzec przy zawartości alkoholu w organizmie sprawcy wyższej niż 1 promil we krwi lub 0,5 mg/dm3 w wydychanym powietrzu albo gdy prowadziła do takiego stężenia. I tu też zaszła zmiana, w porównaniu z tym, co zakładały przepisy, które miały wejść w życie w marcu 2024 r. zakładające możliwość takiej konfiskaty przy zawartości alkoholu niższej niż 1,5 promila we krwi lub 0,75 mg/dm3 w wydychanym powietrzu.

Zobacz też: