Prawnik wyjaśnia: Znęcanie się nad rodziną

Statystyka stwierdzonych przestępstw znęcania się w ostatnim dziesięcioleciu pozostaje na wysokim poziomie. W 2016 r. liczba stwierdzonych przestępstw znęcania się wyniosła 14.513 przy 26.633 zawiadomieniach o możliwości popełnienia tego przestępstwa.

Podobnie było w 2015 r. W ostatnim czasie odnotowuję wzrost liczby zgłaszających się do mnie Klientów ze sprawami o znęcanie się. Postępowania karne o znęcanie się nad rodziną coraz częściej przybierają formę wstępu do prowadzenia sprawy o rozwód, bądź służą jako przyczyna do zmuszenia małżonka lub współlokatora do opuszczenia wspólnie zajmowanego lokalu mieszkalnego. Z tych też względów organy ścigania oraz sądy zmuszone są przykładać szczególną wagę do prowadzenia postępowania dowodowego w tych sprawach oraz do oceny zgromadzonego materiału dowodowego.

STRONA INTERNETOWA ADWOKATA KAMILA GROSSA

Zawiadomienie organów ścigania o możliwości popełnienia przestępstwa znęcania się pociąga za sobą określone, daleko idące konsekwencje karno-prawne. Wśród wielu moich Klientów panuje przekonanie, że zawiadomienie o znęcaniu się można w każdej chwili wycofać, co doprowadzi do umorzenia postępowania karnego. Nie jest to jednak prawda. Przestępstwo znęcania się należy do grupy przestępstw, które ścigane są z oskarżenia publicznego. Oznacza to, że od momentu zawiadomienia organów ścigania: Policji, bądź Prokuratury o przestępstwie, postępowanie toczy się z urzędu. Od tego momentu osoba zawiadamiająca traci możliwość decydowania o tym, czy dane postępowanie będzie prowadzone, czy nie. Oczywiście osoba zawiadamiająca ma prawo zmienić złożone przez siebie zeznania, w tym także stwierdzić, że przestępstwo znęcania się nie zostało popełnione. W takim przypadku jednak naraża się na popełnienie innego przestępstwa, a mianowicie złożenia fałszywych zeznań. Zgodnie z art. 233 § 1 k.k. kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę podlega karze pozbawienia wolności do lat 8. Warunkiem popełnienia tego przestępstwa jest, aby przyjmujący zeznanie - najczęściej będzie to funkcjonariusz Policji lub prokurator, działając w zakresie swoich uprawnień uprzedził zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od niego przyrzeczenie. Niewątpliwie zeznanie złożone w wyniku zawiadomienia o możliwości popełnienia przestępstwa jest zeznaniem mającym służyć za dowód w postępowaniu sądowym lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy. Wycofanie lub radykalna zmiana zeznań może zostać potraktowana jako złożenie fałszywego zeznania. Może ono odnosić się do zeznania złożonego w wyniku zawiadomienia o przestępstwie, bądź złożonego w wyniku wycofania tego zeznania. Jak wskazałem powyżej, od momentu zawiadomienia o przestępstwie, postępowanie toczy się z urzędu. Zgodnie z art. 9 § 1 k.p.k. organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności z urzędu, chyba że ustawa uzależnia je od wniosku określonej osoby, instytucji lub organu albo zezwolenia władzy. W przypadku przestępstwa znęcania się określonego w art. 207 k.k. prowadzenie postępowania nie jest uzależnione od wniosku osoby, ani też instytucji lub organu albo zezwolenia władzy. Zgodnie z art. 207 § 1 k.k. kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od sprawcy albo nad małoletnim lub osobą nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5.

Jeżeli natomiast znęcanie się połączone jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10. Jeżeli następstwem znęcania się jest targnięcie się pokrzywdzonego na życie, sprawca podlega karze pozbawienia wolności od 2 lat do 12. W przypadku prowadzenia postępowania przygotowawczego o przestępstwo znęcania się, organy ścigania mogą zastosować środki zapobiegawcze, do których należą m.in.: nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym, dozór Policji z jednoczesnym obowiązkiem opuszczenia określonego miejsca pobytu, zgłaszania się do organu dozorującego w określonych odstępach czasu, zawiadamianiu go o zamierzonym wyjeździe oraz o terminie powrotu, zakazem kontaktowania się z pokrzywdzonym lub z innym osobami, zakazem zbliżania się do określonych osób na wskazaną odległość, zakazem przebywania w określonych miejscach, a także na innych ograniczeniach swobody. W pewnych okolicznościach organy ścigania mogą złożyć do sądu wniosek o zastosowanie wobec osoby podejrzanej środek zapobiegawczy w postaci tymczasowego aresztowania. Nie w każdej sprawie i nie w każdym przypadku organy ścigania decydują się na zastosowanie środków zapobiegawczych. Jednakże, gdy pokrzywdzony zawiadomi ponownie organy ścigania, że podejrzany ponownie dopuścił się czynów wypełniających znamiona przestępstwa znęcania się, występuje duże prawdopodobieństwo zastosowania któregoś z powyższych lub kilku łącznie środków zapobiegawczych. W każdym przypadku przestrzegam przed podejmowaniem jakichkolwiek prób wpływania na zeznania świadków. Najczęściej chodzi o osoby najbliższe. Nierzadko zdarza się, że osoba podejrzana o popełnienie przestępstwa znęcania się, wraca do domu i żali się rodzinie z powodu tego, że któryś z członków rodziny złożył zawiadomienie o przestępstwie. W rozmowie często naciska na wycofanie zeznań. Próby wpływu na treść zeznań, w tym na ich wycofanie, mogą wypełnić znamiona innego przestępstwa - przemocy wobec stron postępowania. Zgodnie z art. 245 k.k. kto używa przemocy lub groźby bezprawnej w celu wywarcia wpływu na świadka, biegłego, tłumacza, oskarżyciela albo oskarżonego lub w związku z tym narusza jego nietykalność cielesną, podlega karze pozbawienia wolności od 3 miesięcy do lat 5. W takim przypadku osobie podejrzanej nie tylko może zostać postawiony kolejny zarzut popełnienia przestępstwa, ale jest to podstawa do zastosowania środka zapobiegawczego w postaci tymczasowego aresztowania. Środki zapobiegawcze, w tym tymczasowe aresztowanie można stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego nowego, ciężkiego przestępstwa. Próby wpływu na zeznania świadków mogą świadczyć o konieczności zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a więc takiego w którym świadkowie są wolni od jakichkolwiek nacisków i zeznają zgodnie z prawdą. Tymczasowe aresztowanie i pozostałe środki zapobiegawcze można stosować także, jeżeli zachodzi uzasadniona obawa, że oskarżony będzie nakłaniał do składania fałszywych zeznań lub wyjaśnień albo w inny bezprawny sposób utrudniał postępowanie karne. Nie musi więc dojść do popełnienia przez osobę podejrzaną przestępstwa przemocy wobec stron postępowania. Wystarczy, aby występowała obawa, że osoba podejrzana może nakłaniać do składania fałszywych zeznań. Osoby podejrzane powinny również wystrzegać się kierowania jakichkolwiek gróźb wobec pokrzywdzonych. Również bowiem groźba, jeżeli zostanie uznana przez osobę pokrzywdzoną za realną do spełnienia, może spowodować zastosowanie tymczasowego aresztowania. W każdym przypadku zastosowania środków zapobiegawczych, należy je uchylić lub zmienić jeżeli ustaną przyczyny, wskutek których zostały one zastosowane, lub powstały przyczyny uzasadniające ich uchylenie albo zmianę.

Oskarżony może składać w każdym czasie wniosek o uchylenie lub zmianę środka zapobiegawczego. W przypadku wyznaczenia przez sąd posiedzenia w przedmiocie zastosowania tymczasowego aresztowania, w postępowaniu tym ma prawo wziąć udział obrońca, jeżeli się stawi. Jednakże sąd nie ma obowiązku zawiadamiać obrońcy o terminie posiedzenia. Zrobi to jeżeli wnosi o to oskarżony, a nie utrudni to przeprowadzenia czynności. O terminie posiedzenia natomiast sąd zawiadamia prokuratora. Powyższe oznacza, że oskarżony w przypadku wyznaczenia przez sąd terminu posiedzenia aresztowego powinien dopilnować, aby ustanowić obrońcę oraz aby sąd lub ktokolwiek inny zawiadomił obrońcę o terminie posiedzenia. Należy pamiętać, że tymczasowego aresztowania nie stosuje się, jeżeli wystarczający jest inny środek zapobiegawczy (łagodniejszy).

Źródło: - http://statystyka.policja.pl/st/kodeks-karny/przestepstwa-przeciwko-7/63507,Znecanie-sie-art-207.html
- ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego
- ustawa z dnia 5 czerwca 1997 r. Kodeks karny

STRONA INTERNETOWA ADWOKATA KAMILA GROSSA