Prawnik wyjaśnia: Upadłość konsumencka

Klienci coraz częściej pytają o upadłość konsumencką. W sytuacji, gdy wpadliśmy w tzw. spiralę zadłużenia, polegającą na zaciągnięciu zobowiązań finansowych, których nie jesteśmy w stanie na bieżąco spłacać, ogłoszenie upadłości konsumenckiej może okazać się naszą ostatnią „deską ratunku”. Upadłość konsumencka może zostać ogłoszona na wniosek wierzyciela lub samego dłużnika. Proces ogłaszania upadłości konsumenckiej pociąga za sobą szereg czynności, które musi podjąć dłużnik, ale jednocześnie daję perspektywę wyjścia z zadłużenia.

STRONA INTERNETOWA ADWOKATA KAMILA GROSSA

Upadłość konsumencka to nic innego jak postępowanie sądowe przewidziane dla osób fizycznych, które nie prowadzą działalności gospodarczej i stały się niewypłacalni. Niewypłacalność oznacza, że dłużnik nie jest w stanie wykonywać swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych. Upadłość konsumencką reguluje ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe. Zadaniem upadłości konsumenckiej jest oddłużenie niewypłacalnego dłużnika. Umorzenie dotyczy całości lub części długów konsumenta, których nie jest ani też nie będzie w stanie w przyszłości spłacić. Dotyczy to długów, które powstały przed dniem ogłoszenia upadłości. Celem upadłości konsumenckiej jest doprowadzenie do łącznego i równego zaspokojenia roszczeń poszczególnych wierzycieli dłużnika.

Należy pamiętać, że w wyniku ogłoszenia upadłości konsumenckiej dochodzi do likwidacji całego majątku dłużnika, albo jego określonej części. Środki pochodzące z likwidacji majątku dłużnika przekazywane są na zaspokojenie roszczeń wierzycieli. Postępowanie upadłościowe wszczynane jest zarówno na wniosek konsumenta jak i wierzyciela. Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej może złożyć osoba fizyczna, która nie prowadzi działalności gospodarczej lub przestała być wspólnikiem osobowej spółki handlowej. Wniosek o ogłoszenie upadłości powinien być złożony na odpowiednim formularzu.

Koszt wszczęcia postępowania upadłościowego wynosi 30 zł. W ramach postępowania upadłościowego sąd decyduje czy i które długi można umorzyć, ustala plan spłaty pozostałych, a nawet może zdecydować o sprzedaży nieruchomości. Plan spłat określa dokładny harmonogram spłat wierzycieli.

Jeśli konsument będzie wywiązywać się z nałożonych obowiązków, to pozostała część zadłużenia zostanie umorzona. Wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej powinien zawierać: imię i nazwisko, miejsce zamieszkania oraz numer PESEL dłużnika, wskazanie miejsc, w których znajduje się majątek dłużnika, wskazanie okoliczności, które uzasadniają wniosek i ich uprawdopodobnienie, aktualny i zupełny wykaz majątku z szacunkową wyceną jego składników, spis wierzycieli z podaniem ich adresów i wysokości wierzytelności każdego z nich oraz terminów zapłaty, spis wierzytelności spornych z zaznaczeniem zakresu, w jakim dłużnik kwestionuje istnienie wierzytelności, listę zabezpieczeń ustanowionych na majątku dłużnika wraz z datami ich ustanowienia, w szczególności hipotek, zastawów i zastawów rejestrowych, a także oświadczenie, że nie zachodzą okoliczności skutkujące oddaleniem wniosku wymienione w ustawie Prawo upadłościowe. Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku:

- w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, które zostało umorzone z innych przyczyn niż na wniosek dłużnika,

- ustalony dla dłużnika plan spłaty wierzycieli uchylono,

- dłużnik, mając taki obowiązek, wbrew przepisom ustawy nie zgłosił w terminie wniosku o ogłoszenie upadłości,

- czynność prawna dłużnika została prawomocnie uznana za dokonaną z pokrzywdzeniem wierzycieli.

Jeżeli zachodzi jedna z okoliczności wymienionych powyżej, sąd może nie oddalić wniosku o ogłoszenie upadłości jeżeli przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Sąd oddali jednak wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli w okresie dziesięciu lat przed dniem zgłoszenia wniosku w stosunku do dłużnika prowadzono postępowanie upadłościowe, w którym umorzono całość lub część jego zobowiązań, chyba że do niewypłacalności dłużnika lub zwiększenia jej stopnia doszło pomimo dochowania przez dłużnika należytej staranności lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. Sąd oddali wniosek o ogłoszenie upadłości również wtedy, gdy okaże się, że dane podane przez dłużnika we wniosku są niezgodne z prawdą lub niezupełne, chyba że niezgodność lub niezupełność nie są istotne lub przeprowadzenie postępowania jest uzasadnione względami słuszności lub względami humanitarnymi. W obowiązującym stanie prawnym sąd ogłosi upadłość konsumencką dłużnika tylko, jeżeli dłużnik wykaże, że doprowadził do swojej niewypłacalności nieumyślnie lub nie można mu zarzucić rażącego niedbalstwa.

STRONA INTERNETOWA ADWOKATA KAMILA GROSSA

Wraz z ogłoszeniem upadłości cały majątek konsumenta staje się „masą upadłości”, zarządzaną przez wyznaczonego przez sąd syndyka. Oznacza to, że konsument nie może swobodnie rozporządzać swoim majątkiem. Do obowiązków upadłego dłużnika należy między innymi wskazanie i wydanie syndykowi całego swojego majątku, a także dokumentacji dotyczącej majątku i rozliczeń. W przypadku niedochowania nałożonych obowiązków postępowanie upadłościowe może zostać umorzone, co uniemożliwi konsumentowi, skorzystanie z dobrodziejstwa jakie daje upadłość konsumencka w przeciągu następnych dziesięciu lat. Należy pamiętać, że w skład masy upadłości wchodzi także wynagrodzenie za pracę upadłego dłużnika. Po ogłoszeniu upadłości syndyk sporządza inwentaryzację majątku masy upadłości, a następnie przystępuje do sprzedaży majątku upadłego konsumenta. Syndyk nie może sprzedać jednak przedmiotów pierwszej potrzeby, potrzebnych dłużnikowi do codziennej egzystencji. Wraz z ogłoszeniem upadłości wymagalne staną się wszelkie zobowiązania konsumenta.

Takie ukształtowanie regulacji prawnej oznacza, że w praktyce nie każdy niewypłacalny dłużnik będzie mógł skorzystać z dobrodziejstwa instytucji ogłoszenia upadłości konsumenckiej. Jeżeli bowiem dana osoba doprowadziła do stanu niewypłacalności w sposób umyślny lub poprzez rażące niedbalstwo, sąd nie ogłosi wobec niej upadłości konsumenckiej, co oznacza, że w przypadku braku spłaty zadłużenia, wierzyciele będą mogli nieustannie prowadzić przeciwko niej działania windykacyjne. Planowane zmiany w przepisach w 2018 r. mają rozszerzyć krąg osób, które będą miały prawo złożyć skuteczny wniosek o ogłoszenie upadłości konsumenckiej. Do jej ogłoszenia, po zmianach, ma wystarczyć samo stwierdzenie przez sąd, że dłużnik jest niewypłacalny. Taką zmianę planuje resort sprawiedliwości. Jak zauważyło Ministerstwo Sprawiedliwości, obecnie główną przyczyną oddalania wniosków, co do których sądy podejmują decyzję merytoryczną, jest stwierdzenie, że wnioskodawca zadłużył się umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa. Zgodnie z projektem, sąd nie będzie już na wstępie badał przyczyn niewypłacalności.

Do ogłoszenia upadłości wystarczy samo stwierdzenie, że dłużnik jest niewypłacalny, bo najczęściej oznacza to, że potrzebuje on pomocy w powrocie do normalnego życia. Przyczyna niewypłacalności zostanie zbadana dopiero po ogłoszeniu upadłości. Jeżeli okaże się, że ktoś doprowadził do swej niewypłacalności umyślnie lub wskutek rażącego niedbalstwa, to taka osoba będzie musiała się liczyć ze znacznie dłuższym okresem spłat, ale nie odbierze się jej w ogóle prawa do oddłużenia. Zamiast standardowych trzech lat, po których dłużnik jest uwolniony od zobowiązań, spłata potrwa od czterech do ośmiu lat, w zależności od stopnia zawinienia w doprowadzeniu do swej niewypłacalności. Na wzór brytyjski nowela wprowadzi również możliwość zawarcia porozumienia z wierzycielami bez konieczności ogłoszenia upadłości. Dzisiaj takie porozumienie możliwe jest jedynie w ramach postępowania upadłościowego. Po zmianach dłużnik będzie mógł skorzystać z porozumienia z własnej inicjatywy bez uprzedniego składania do sądu wniosku o upadłość.

Źródło: - ustawa z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe.