Prawnik wyjaśnia: Sprawy pilne w rozumieniu ustawy o Covid-19

W związku z obowiązywaniem stanu epidemii ogłoszonego na mocy rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 20 marca 2020 r. (Dz. U. z 2020 roku, poz. 491) funkcjonowanie sądów uległo drastycznej zmianie. Większość rozpraw została odwołana, a sądy obecnie rozpoznają jedynie sprawy pilne. Zgodnie z art. 14a ust. 4 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych pilnymi są sprawy:

• 1) w przedmiocie wniosków o zastosowanie, przedłużenie, zmianę i uchylenie tymczasowego aresztowania;
• 2) w których jest stosowane zatrzymanie;
• 3) w których orzeczono środek zabezpieczający;
• 4) przesłuchania świadka w postępowaniu przygotowawczym przez sąd na podstawie art. 185a-185c albo art. 316 § 3 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. z 2020 r. poz. 30 i 413), gdy podejrzany jest zatrzymany;
• 5) w przedmiocie europejskiego nakazu aresztowania;
• 6) w przedmiocie zarządzenia przerwy w wykonaniu kary w systemie dozoru elektronicznego;
• 7) o zastosowanie i przedłużenie środka detencyjnego w postaci umieszczenia cudzoziemca w strzeżonym ośrodku, o zastosowanie lub przedłużenie wobec niego aresztu dla cudzoziemców;
• 8) w których wykonywana jest kara pozbawienia wolności albo inna kara lub środek przymusu skutkujący pozbawieniem wolności, jeżeli rozstrzygnięcie sądu dotyczy zwolnienia osoby pozbawionej wolności z zakładu karnego lub aresztu śledczego albo jest niezbędne do wykonania takiej kary lub środka przymusu w tym zakładzie lub areszcie;
• 9) o odebranie osoby podlegającej władzy rodzicielskiej lub pozostającej pod opieką; 10) o których mowa w ustawie z dnia 19 sierpnia 1994 r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. z 2018 r. poz. 1878 oraz z 2019 r. poz. 730 i 1690);
• 11) dotyczące umieszczenia lub przedłużenia pobytu nieletniego w schronisku dla nieletnich;
• 12) dotyczące umieszczenia małoletniego cudzoziemca w placówce opiekuńczo-wychowawczej;
• 13) z zakresu postępowania wykonawczego w sprawach, o których mowa w pkt 8-12;
• 14) wniosków o ustanowienie kuratora w celu reprezentowania interesów małoletnich w postępowaniu przed sądem lub innym organem w sprawach pilnych;
• 15) o których mowa w ustawie z dnia 22 listopada 2013 r. o postępowaniu wobec osób z zaburzeniami psychicznymi stwarzających zagrożenie życia, zdrowia lub wolności seksualnej innych osób (Dz. U. z 2019 r. poz. 2203 oraz z 2020 r. poz. 278);
• 16) przesłuchania przez sąd osoby w trybie zabezpieczenia dowodu lub co do której zachodzi obawa, że nie będzie można jej przesłuchać na rozprawie.

Sprawami pilnymi z zakresu prawa administracynnego są sprawy, w przypadku których ustawa określa termin ich rozpatrzenia przez sąd oraz sprawy wniosków o wstrzymanie wykonania aktu lub czynności.

Ponadto prezes właściwego sądu może zarządzić rozpoznanie każdej sprawy jako pilnej, jeżeli jej nierozpoznanie mogłoby spowodować niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia ludzi lub zwierząt, poważną szkodę dla interesu społecznego, albo ze względu na grożącą niepowetowaną szkodę materialną, a także gdy wymaga tego dobro wymiaru sprawiedliwości.

Należy pamiętać, że chociaż rozprawy w sprawach nienależących do powyżej przedstawionego katalogu spraw pilnych nie odbywają się, to jednak nadal można składać pisma procesowe inicjujące postępowania sądowe jak np. pozwy czy wnioski. Jeżeli ktoś z Czytelników miał zamiar zainicjować postępowanie sądowe przed ogłoszeniem stanu epidemii powinien wiedzieć, że nie musi z tym czekać do wznowienia normalnej pracy sądów. W momencie wznowienia tej pracy przez sądy należy bowiem spodziewać się lawinowego wpływu spraw, co w sposób nieunikniony spowoduje drastyczne wydłużenie terminów oczekiwania na nadanie sprawie biegu i wyznaczenie terminu rozprawy. Warto więc, korzystając z czasu wolnego, jakim dysponuje obecnie wielu z nas, przygotować odpowiednie dokumenty już teraz, zainicjować postępowanie sądowe i przyspieszyć tym samym rozpoznanie swojej sprawy przez sąd.