Dziś, 10 lutego, w samo południe, przy pomniku Sybiraków na cmentarzu przy ul. Legnickiej uczczono 82. rocznicę wywózki Polaków. Pierwsza masowa akcja miała miejsce w noc z 9 na 10 lutego 1940 roku. Na zsyłkę wywieziono wówczas w sumie ok. 140 tys. osób.
Organizatorem krótkiej uroczystości była Głogowska Edukacja Kresowa.
- Sowieci zaczęli wówczas masową deportację na nieludzką ziemię Sybiru, gdzie dworcem kolejowym był zaśnieżony step Kazachstanu lub tajga. Stalinowska polityka dążyła do wyniszczenia polskiej inteligencji wojskowej kadry zawodowej służb mundurowych, właścicieli ziemskich i dawnych osadników wojskowych - mówił Jerzy Pilecki z GEK. - To nasz polski obowiązek pochylić się w zadumie i oddać część ofiarom represji stalinowskich – Do Polski pozwolono im wrócić w 1946 roku. Ale 1948 i 1950 wywieziono jeszcze około pięćdziesięciu tysięcy Polaków. Słowa mojego taty Stanisława mam zawsze w tyle głowy: Synu, pamiętaj! Wagony na bocznicy czekają
.
Jerzy Pilecki przypomniał, że wywózki odbyły się cztery razu, a zaplanowano je w grudniu 1939 roku na Kremlu.
Cztery deportacje na Sybir
Druga deportacja, rozpoczęta 13 kwietnia 1940 roku, objęła urzędników państwowych, policjantów, nauczycieli, działaczy politycznych i przedstawicieli ziemiaństwa. Szacuje się, że wywieziono wówczas ok. 61 tys. ludzi.
Trzecia akcja deportacyjna z 29 czerwca 1940 roku objęła głównie uciekinierów spod okupacji niemieckiej, wśród których dwie trzecie stanowili Żydzi. Ofiarami tej wywózki stało się wielu przedstawicieli inteligencji, m.in. lekarze i ludzie nauki, a liczba wywiezionych to ok. 80 tys. Trafili na Syberię, w większości do obwodów: archangielskiego, swierdłowskiego, nowosybirskiego, do republik Komi, Maryjskiej, Jakuckiej i Kraju Ałtajskiego.
Ostatnia, czwarta deportacja zaczęła się 20 czerwca 1941 roku – w przeddzień wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej. Akcja była wymierzona w rodziny i osoby związane z deportowanymi wcześniej grupami ludności. Deportacja ta objęła również republiki nadbałtyckie i Mołdawię. Łącznie wywieziono 90 tys. ludzi, z czego ponad 22 tys. z tzw. Zachodniej Białorusi. Zesłańcy trafili do Kraju Krasnojarskiego, Ałtajskiego, obwodu nowosybirskiego i Kazachstanu. Trudno jest oszacować liczbę osób wywiezionych podczas ostatniej deportacji: badacze podają, że mogło ich być od 31 do 52 tys.
Szacuje się wywieziono łącznie 1,3 mln ludzi, z czego do kraju wróciła co trzecia osoba.
(Źródło: IPN)
Filip Chajzer o MBTM
Dołącz do nas na Facebooku!
Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!
Kontakt z redakcją
Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?