Skarb z Głogowa i jego losy. To jeden z największych skarbów w historii Polski

Muzeum Archeologiczno-Historyczne w Głogowie posiada w swoich zbiorach niezwykłe znalezisko. Chodzi oczywiście o słynny Skarb z Głogowa, w skład którego wchodzi blisko 23 tysiące monet, ich fragmentów oraz sztabek - w większości z XIII wieku. Odnaleziono go w 1987 roku. Na tamtejsze czasy było to jedno z największych znalezisk na całym kontynencie.

– Od tego czasu w Europie znaleziono trochę dużych skarbów, ale w Polsce to chyba wciąż największe tego typu znalezisko. Większy jest jedynie tzw. skarb milenijny z Wrocławia, złożony z kilkudziesięciu, lub może nawet kilkuset tysięcy denarów jagiellońskich. Jednak jest on wciąż niepoliczalny– mówi nam Krystian Książek, specjalista w dziedzinie numizmatyki Muzeum Archeologiczno-Historycznego w Głogowie.

To właśnie pan Krystian od lat opiekuje się skarbem, który spoczywa w magazynach głogowskiego muzeum. Sam skarb prezentowany jest w zamku w ramach stałej wystawy. To, co mogą zobaczyć zwiedzający, to jednak niewielki odsetek tego, co znajduje się w zbiorach. Na wystawę wchodzi nieco ponad 100 monet, tymczasem skarb liczy sobie o wiele więcej. Jak mówi nam opiekun zbioru to aż 22 888 obiektów - przede wszystkim monet, ale też 7 sztabek, jedna bryłka i bardzo mały fragment ozdoby. Zachowały się też fragmenty naczynia klepkowego gdzie skarb był ukryty, niektóre klepki mają nawet odciśnięte monety.

Sama wystawa znana jest nie tylko w Głogowie. Monety zjechały większość Polski i część Europy. Pokazywano je w Wilnie oraz Debreczynie.

Na wystawie w muzeum znaleźć możemy różnorodne monety, muzealnicy chcieli bowiem pokazać jak najwięcej ich rodzajów. To jednak nieco zwodnicze, bo znajdujący się z muzealnym skarbcu zbiór liczy przede wszystkim dwa typy monet. Jeden z nich to monety z krzyżem i imionami: BOLI/BOLEZLAVS, czyli Bolesław (8346), LODI/LODIZLAVS czyli Władysław (2161 sztuk) MISC czyli Mieszko (101). Na rewersie znajdują się dwie postacie z których jedna przekazuje drugiej proporzec, symbol władzy nad prowincją. Łącznie ten typ liczy aż 14365 szt. wliczając te w których nie udało się odczytać imienia.

Mowa tu o Władysławie Wygnańcu oraz jego dwóch synach - Bolesławie Wysokim oraz Mieszku Plątonogim (zwanym też Młodym). Co ciekawe, przed odnalezieniem skarbu z Głogowa te monety były znane z zaledwie pojedynczych egzemplarzy odkrytych w XIX w..

Z kolei blisko 5760 monet przedstawia natomiast wizerunek biskupa trzymającego krzyż i ewangelię. Tutaj jednak nie ma pewności kto dokładnie widnieje na monetach. Widnieją na nich litery V. S. które mogły być interpretowane też jako S. A. Sanctus Adalbertus (św. Wojciech).

Choć od odnalezienia skarbu minęło już blisko 37 lat to prace nad nim wciąż trwają. Krystian Książek wciąż prowadzi jego inwentaryzację. Fotografuje każdą monetę, sprawdza ją, waży, mierzy opisuje i wprowadza do komputerowego katalogu. Obecnie w bazie znajduje się około 18 000 monet ze skarbu, a więc jest już coraz bliżej końca.
Dużo więcej pracy będzie przy opracowaniu monografii, choć mniejsze grupy monet udało się już opublikować w periodykach numizmatycznych (np. Wiadomości Numizmatyczne).

– Wcześniej monety były policzone i ponumerowane, ale taką fachową inwentaryzacją w systemie komputerowym zajęliśmy się od 2010 roku. Myślę, że zajmie to jeszcze kilka lat, ale znacznie ułatwi pracę kolejnym pokoleniom. Już teraz udało się dokonać kilku ciekawych odkryć związanych ze skarbem – opowiada.

Jednym z nich był fakt, że niektóre monety były przebijane z jednego typu na inny.

Jak wyglądało samo odnalezienie skarbu? Historyczne znalezisko miało miejsce 23 października 1987 roku. Jak relacjonował wtedy zdarzenie dziennikarz Grzegorz Chmielowski, „w drzwiach pokoju dyrektora muzeum w Głogowie Leszka Lenarczyka pojawił się starszy pan. Nieznajomy rozwinął mały pakunek i otworzył Lenarczykowi drogę do skarbu."

Mężczyzna odnalazł je podczas kopania rowu na ogrodach działkowych „Wenecja" w Głogowie. No i wtedy się zaczęło. Z czasem pojawiali się kolejni znalazcy, a teren został przeczesany przez głogowskich archeologów, którzy na działkach odnaleźli znacznie więcej monet, niż przynieśli głogowianie.

Była to tytaniczna praca. Pracownicy muzeum przesiewali bryłę ziemi, w której znajdował się skarb i wydobywali kolejne monety. Ich czyszczenie i liczenie trwało -(w rzeczywistości miesiącami i latami). Niektórzy przypłacili to nawet problemami zdrowotnymi. Ale udało się zabezpieczyć największy skarb w Polsce.

Zobacz też:

Wciąż otwarte pozostaje pytanie, co robiły monety w tym miejscu? W czasach, z których pochodzą, obecne osiedle Piastów Śląskich było daleko od grodu. Znajdowały się tam głównie lasy i mokradła.

– Na kryjówkę miejsce idealne. Co jednak robiły tam monety? Na to odpowiedzi nie znamy. Można snuć różne teorie, jednak konkretnych przesłanek niestety nie ma– dodaje Krystian Książek.

Monety często przechowywano na kruszec. Istniał obowiązek używania aktualnych, jednak ludzie szybko nauczyli się, że nowe monety często były gorsze od starych. Choć więc istniał zakaz, wiele osób chowało starsze typy zawierające lepsze stopy kruszcu lub miały większy ciężar.

Wystawę przedstawiającą różnorodne monety możecie zobaczyć w Muzeum Archeologiczno-Historycznym w Głogowie. Dla zwiedzających otwarte jest ono od środy do niedzieli w godzinach od 10 do 17 (ostatnie wejście 16.30).

• Bilet normalny: 12 zł
• Bilet ulgowy: 7 zł

W naszej galerii zobaczycie zaś nieco skarbu „od kuchni" oraz kilka zdjęć sprzed lat. Tak wyglądają m.in. wciąż trwające prace nad nim: